تاریخچه
استفاده از واکیزاشی،اولین بار در قرن شانزدهم ثبت شده است. در ابتدا کلمه ی واکیزاشی برای هر شمشیری که در کنار شمشیر دیگر بسته شود، استفاده میشد ولی بعدها برای مشخص کردن گروهی از شمشیرها که از شمشیر اصلی سامورایی کوتاهتر بودند مورد استفاده قرار گرفت. در نتیجه واکیزاشی معنی یک شمشیر همراه را گرفت چون یک شمشیر همراه طبیعتا از شمشیر اصلی کوتاهتر است.
سامورایی ها شمشیرها و خنجرهای همراه مختلفی استفاده می کردند، از جمله: چییسا-گاتانا یا یُرُی-دُشی و کلمه واکیزاشی برای یک شمشیر با تیغه ای به طول خاص نبود. اولین استفاده از واکیزاشی به زمان 1332 و 1369 برمیگردد، برای نمونه: اُدا نُبُناگا(織田信長،1534-1582) یک جفت دایشُ از اوچیگاتانا می پوشید: یک کاتانا و یک واکیزاشی. این موضوع تمرین رایج استفاده از واکیزاشی به عنوان یک شمشیر همراه برای کاتانا را نتیجه داد.
بعد از دوران مورُماچی، فرمانروایان ژاپن در پی تنظیم نوع شمشیرها و گروه های اجتماعی ای که
می توانستند از آنها استفاده کنند برآمدند. این برای بالا بردن شهرت، قدرت و طبقه ی سامورایی ها - تنها گروهی که می توانستند از دایشُ استفاده کنند- بود. در اواخر دوران مُمُیاما دولت، قانونی را وضع کرد که شمشیرها را بر اساس طول آنها طبقه بندی می کرد.
با این وجود تعدادی از مردم، آشکارا از این قانون سرپیچی کرده و واکیزاشی هایی بلند (اُواکیزاشی) را استفاده کردند که تقریبا با کاتانا هم اندازه بود و این موضوع به خاطر اشتباه گرفتن معنی کاتانا، واکیزاشی و تانتُ ی آن دوران بود. بعضی از مردم شهر و اعضای باند یاکوزا چنین شمشیرهایی حمل می کردند.

موردهای استفاده

واکیزاشی به عنوان شمشیر پشتیبان ، ابزاری برای خلاص کردن دشمنان شکست خورده و بعضی وقتها برای انجام خودکشی مذهبی استفاده میشد. این موضوع باعث شد که افراد خارجی آن را "شمشیر افتخار" بخوانند. استاد شمشیرزنی –میامُتُو موساشی-(宮本武蔵،1584-1645) به استفاده از کاتانا و واکیزاشی در دو دست (جنگ دو شمشیره) برای به دست آوردن بیشترین برتری رزمی معروف بود.
وقتی زمان بریدن سر سامورایی دشمن می رسید، برنده ترجیح میداد از واکیزاشی به جای کاتانا استفاده کند. جلاد (تنها یا به کمک دوستان) فرد تقلّا کننده یا بی حرکت را گرفته ، کلاه خود وی را برداشته ، با یک دست سر او را نگاهداشته و آن را توسط واکیزاشی در دست دیگر قطع می کرد.احتمالا بریدن سر با یک دست به استفاده از واکیزاشی کوتاه راحتتر از کاتانای بلند بوده است. استفاده از کاتانا برای بریدن سر فردی که روی زمین بود یا زره پوشیده بود به معنی ریسک ضربه دیدن تیغه ی کاتانا بود.
در هنگام ورود به خانه، یک سامورایی کاتانای خود را به یک پیشخدمت یا خدمتکار میداد تا آن را در یک چارچوب مخصوص به اسم کاتانا-کاکِ قرار دهد که در آن دسته شمشیر به طرف چپ قرار
می گرفت پس باید با دست چپ بیرون کشیده شده، به دست راست داده و در سمت راست سامورایی قرار گرفته میشد. بنابراین بیرون کشیدن سریع آن سخت بود و میزان شک فرد مقابل را بالا می برد ولی واکیزاشی همیشه بسته میشد، از این رو یک سلاح همراه را برای سامورایی ها تشکیل میداد (مانند استفاده ی سربازان امروزی از هفت تیر و کلت). یک سامورایی آن را از زمان بیداری تا خواب همراه داشت و در حالی که آن را زیر بالش خویش قرار داده بود می خوابید.
در دوران های اولیه و مخصوصا در زمان جنگ داخلی، یک تانتو (خنجر) به جای واکیزاشی استفاده میشد. بر خلاف باور عمومی، واکیزاشی، تنها وسیله برای انجام خودکشی مذهبی (سِپوکو) نبود و بیشتر از تانتُو برای این موضوع استفاده میشد.